Doanh nghiệp Việt chủ động tham gia thị trường carbon

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, nhiều “ông lớn” đã chủ động tham gia thị trường carbon bằng cách đến Việt Nam để mua tín chỉ carbon thông qua các định chế tài chính. Điều này đặt ra yêu cầu không thể tránh khỏi cho các doanh nghiệp Việt Nam về việc giảm phát thải. Nếu chúng ta chỉ chờ đợi cho đến khi “nước đến chân mới nhảy”, các doanh nghiệp Việt Nam có thể gặp nguy cơ bị tụt hậu, phải trả một cái giá đắt cho sự chậm trễ này, thậm chí có thể đối mặt với nguy cơ tồn tại trước những “hàng rào xanh”. Đây là một lời cảnh báo mạnh mẽ về việc cần phải chủ động hơn trong việc tham gia vào thị trường carbon toàn cầu.

Những đại gia vượt trội hưởng ứng thị trường tín chỉ carbon, dẫn đầu chuyển đổi xanh

Toàn cầu đang đối mặt với những tác động khí hậu tàn khốc chưa từng chứng kiến trong lịch sử nhân loại, khi nhiệt độ trái đất tăng lên mức kỷ lục 1,35°C so với mức trung bình (theo Báo cáo Khí hậu Toàn cầu năm 2024).

Các giải pháp chuyển đổi xanh và hệ thống thị trường tín chỉ carbon đang ngày càng được các tổ chức và doanh nghiệp hàng đầu quốc tế thúc đẩy triển khai nhanh chóng hơn bao giờ hết.

Minh chứng điển hình là Microsoft đã không ngừng nỗ lực giảm thiểu lượng khí thải carbon trên phạm vi toàn cầu và chủ động tham gia vào thị trường tín chỉ carbon. Họ đã đầu tư sâu rộng vào thị trường tín chỉ carbon tại Brazil, đóng vai trò tiên phong trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu.

Tetra Pak cũng đã đặt ra mục tiêu xây dựng một chuỗi giá trị tuần hoàn hoàn chỉnh sau tiêu thụ, bao gồm việc thu gom, phân loại và tái chế giấy từ các bao bì đồ uống đã qua sử dụng.

Theo số liệu từ Hiệp hội Dệt may Việt Nam, ngành công nghiệp này đang phát thải khoảng 5 triệu tấn khí CO2 mỗi năm, trong khi mức phát thải của ngành thép Việt Nam lại vượt xa so với mức trung bình toàn cầu.

Trên phạm vi toàn thế giới, ngành sản xuất thép hiện đóng góp từ 7 – 9% lượng khí thải nhà kính, nhưng tại Việt Nam, con số này lên tới 17%. Ngay tại Thành phố Hồ Chí Minh, nhiều doanh nghiệp hàng đầu trong các lĩnh vực công nghiệp trọng yếu đã bị giám sát và kiểm kê lượng phát thải tới từng chiếc máy móc.

Thậm chí, các nhà nhập khẩu đã buộc các doanh nghiệp sản xuất của Việt Nam phải cam kết giảm thiểu lượng khí thải hàng năm, có lộ trình rõ ràng, và nếu không đáp ứng được sẽ bị loại khỏi chuỗi cung ứng, rút lui khỏi thị trường toàn cầu.

Hệ thống điện mặt trời 1,23MWp tại nhà máy Tetra Pak Việt Nam do Vũ Phong Energy Group phát triển

Chọn lối rẽ xanh hay gánh chịu hệ lụy khôn lường

Trước xu hướng chuyển đổi xanh mạnh mẽ đang lan tỏa khắp toàn cầu, cộng đồng doanh nghiệp nói chung và các doanh nghiệp sản xuất tại Việt Nam nói riêng buộc phải chủ động tham gia vào cuộc đua giảm phát thải khí nhà kính.

Trong đó, các doanh nghiệp cần triển khai giải pháp chuyển đổi xanh phù hợp cho từng lĩnh vực kinh doanh và tham gia vào thị trường tín chỉ carbon một cách thiết thực. Việc này không chỉ đơn thuần là vấn đề tồn vong của các doanh nghiệp sản xuất, mà còn hướng tới mục đích bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường sống của người dân địa phương.

Nếu không nhanh chóng chủ động thực hiện các giải pháp chuyển đổi xanh và tham gia thị trường tín chỉ carbon, ngoài những chi phí đáng kể từ các chính sách quy định hiện hành và sắp tới, các doanh nghiệp sẽ phải gánh chịu một cái giá đắt hơn gấp bội lần cho chính môi trường sống và sức khỏe cộng đồng mà họ đang tồn tại.

Đảm bảo lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp Việt

Tuy nhiên, chỉ có nỗ lực của doanh nghiệp là chưa đủ, cần có sự đồng hành và hỗ trợ tích cực từ phía Nhà nước và các định chế tài chính.

Theo chia sẻ của đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường tại hội thảo của báo Tuổi Trẻ ngày 20/4, cần sớm xây dựng khung pháp lý cho việc mua bán tín chỉ carbon, đảm bảo lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp Việt khi tham gia vào thị trường này.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần sớm ban hành các chính sách thiết thực hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh, từ đào tạo nguồn nhân lực, giới thiệu các mô hình và giải pháp hiệu quả, hoặc thành lập các quỹ hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi năng lượng, giảm thuế và các loại phí cho những doanh nghiệp tiên phong…

Đồng thời, Nhà nước cũng cần thúc đẩy các dự án có khả năng tạo ra tín chỉ carbon, tạo nguồn lực cho doanh nghiệp khi bước vào cuộc chơi bắt buộc. Ngoài ra, quá trình chuyển đổi xanh đòi hỏi một nguồn vốn lớn, do đó tín dụng xanh là hết sức cần thiết.

Đối với những dự án xanh, tạo ra tín chỉ carbon, các ngân hàng và định chế tài chính cần đóng vai trò “bơm” vốn với những điều kiện cởi mở hơn, giúp doanh nghiệp chuyển đổi xanh nhanh chóng và kịp thời hơn, vì lợi ích chung của cả cộng đồng.

Giải pháp chuyển đổi xanh khả thi

Như đã đề cập ở trên, các nỗ lực giảm phát thải khí nhà kính, chuyển đổi xanh và tham gia thị trường tín chỉ carbon của doanh nghiệp nên được triển khai chủ động mạnh mẽ hơn, tự mỗi doanh nghiệp cũng cần xem xét kỹ lưỡng về kế hoạch, có phù hợp với từng doanh nghiệp, có một số khía cạnh mà các doanh nghiệp có thể cân nhắc.

Đầu tiên là sự cam kết, doanh nghiệp cần cam kết với mục tiêu giảm phát thải hướng tới Net-Zero với một mốc thời gian cụ thể, thông qua việc xác định các chỉ tiêu phù hợp, tạo ra các kế hoạch chi tiết, tập trung vào việc tìm kiếm các cải tiến công nghệ tiên tiến hơn trong vận hành để giảm phát thải phạm vi 1; chuyển dịch năng lượng tái tạo như điện mặt trời và sử dụng năng lượng hiệu quả hơn nhằm giảm phát theo phạm vi 2; tham gia thị trường tín chỉ carbon, đảm bảo giảm phát thải ở phạm vi 3.

Thứ 2 là nền tảng theo dõi, việc giám sát, có các phương pháp luận kiểm kê lượng khí thải giảm thiểu chất lượng sẽ giúp cho doanh nghiệp cụ thể hóa được quá trình triển khai của mình, cũng như có những thay đổi, chỉnh sửa cần thiết kịp thời.

Và cuối cùng là hợp tác với các nguồn lực quốc tế, trong thời điểm hiện tại doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nắm bắt cập nhật mới nhất về các quy định, tiêu chuẩn quốc tế và cơ chế thị trường carbon để tham gia hiệu quả vào thị trường tín chỉ carbon và thực hiện các giải pháp giảm phát thải khí nhà kính. Việc kiểm kê lượng khí thải nhà kính cũng cần được thực hiện một cách nghiêm túc để có các đường cơ sở phát thải (baseline) chính xác và mich bạch. Đồng thời, việc hợp tác với các tổ chức quốc tế như Gold Standard hay Verra không chỉ giúp doanh nghiệp tiếp cận được thông tin và kiến thức cần thiết, mà còn cung cấp cơ hội để doanh nghiệp phát triển mối quan hệ hợp tác, tăng cường năng lực trong lĩnh vực này.

Nguồn bài viết: Tuổi Trẻ